Marcel Worms - pianist

NIEUWSBRIEF

Nieuwsbrief 7: januari - juli 2005

Mijn muzikale jaar begon direct al heel spannend met een concert in de Amsterdamse Singelkerk op 8 januari. Op Eleonore na allemaal nieuwe musici en zonder uitzondering nieuw repertoire. We speelden nieuwe muziek uit Zuid-Afrika met Kobus Malan (hobo), Eleonore Pameijer (fluit), Philippe Graffin (viool), Asdis Valdimarsdottir (altviool) en Jeroen Reuling (cello). Philippe is een ware virtuoos. Met hem speelde ik de vioolsonate van Ravel. Tijdens de repetitie was het zonneklaar voor mij, dat hij dit stuk talloze malen moest hebben uitgevoerd. Vlak voor we opgingen vertelde hij echter, dat hij deze sonate nu voor de eerste malen voor publiek zou gaan spelen. Die Ravelsonate was het enige niet Zuid-Afrikaanse stuk, maar het middendeel is een blues en die heeft Afrikaanse wortels. En Philippe is nu eenmaal een Fransman.

De volgende dag speelden Leonore en ik in de Schouwburg van Hoorn. Het was een nieuwjaarsconcert waarbij wij voor de pauze een programma speelde met klassieke werken met een zigeunertintje (Brahms, Doppler, Dvorak en Enesco) en waarbij Zigeunerorkest Servus met gastviolist Nello Mirando het tweede gedeelte voor zijn rekening nam. Een goed werkende combinatie, die we nog eens hopen te herhalen. 400 luisteraars volgden het concert. Ook om die reden geven we graag klassieke concerten, want zoveel publiek bij een concert met hedendaagse muziek is helaas een zeldzaamheid.

Lydia Forbes is een Amerikaanse violiste, die lange tijd in Nederland heeft gewoond en onlangs weer naar de USA terug is gegaan. Op 12, 13 en 14 januari gaven we lunchconcerten in resp. Rotterdam (de Doelen), Eindhoven (Philips Muziekcentrum) en Utrecht (Vredenburg). Thema van het programma was Jazzinvloeden in de 20ste-eeuwse muziek voor viool en piano met werken van Copland, Gershwin, Ravel, Gruenberg en Schulhoff . Ik houd erg van dit energieke, frisse repertoire en dit programma stond al geruime tijd op mijn verlanglijstje.

Op zondag 16 januari was ik te gast in het programma Spiegelzaal, live op Radio 4 vanuit de gelijknamige zaal in het Amsterdamse Concertgebouw. Hans van den Boom interviewde me n.a.v. het verschijnen van mijn nieuwe CD A Can of Blues. Hans ken ik nog uit de tijd, dat hij voor Stad Radio Amsterdam werkte. Hij pikte me destijds nog eens wanhopig van de straat op omdat een van zijn muzikale gasten plotseling ziek was geworden. Met een aantal Improvisations van Poulenc kon ik hem toen uit de nood helpen. Ditmaal speelde ik drie van de blues van de CD.

Op zondag 23 januari speelden Eleonore en ik weer eens ons programma met werken van vergeten joodse componisten uit het interbellum. We deden dat in de intieme synagoge in de binnenstad van Breda. Op het programma stond werk van o.a. Erwin Schulhoff, Leo Smit en Rosy Wertheim. Met name de fluitsonate van Smit blijft een meesterwerk, dat zich met gemak kan handhaven tussen stukken van tijdgenoten van Smit als Poulenc, Ravel en Milhaud.

Het Amsterdamse ten Cate Blues Festival in Buurtcentrum de Havelaar in Amsterdam-West had mij uitgenodigd voor de Festivaleditie 2005. Het getuigt van durf om mijn Blues en Tango's (met de première van 2 blues van de Nieuw-Zeelandse componist Jack Body) te programmeren tussen een authentieke, ruige bluesband en een Turkse Tangogroep. Toch voelde ik me hier niet op mijn plaats. De muziek kwam niet aan in een nogal rumoerige omgeving, waar met name de eigentijdse parafrases op de blues te hoog gegrepen bleken. Wel leerde ik hier de Nederlands-Turkse zangeres Meral Tuga kennen, met wie ik een programma met Turkse, Argentijnse, Nederlandse en Arabische tango’s ga samenstellen.

In het Cenakel in Soest (4 februari) klopten repertoire en ambiance beter met elkaar. Hier speelde ik mijn programma 4 componisten en hun volksmuziek met werk van Schubert, Janácek, Grieg en Mompou. Een heel exact reagerende vleugel in een subtiele akoestiek maakte, dat ik zelf echt genoot van het weer eens spelen van een puur klassiek soloprogramma.

In 's Hertogenbosch in de Azijnfabriek moest het publiek nog bekomen van het zojuist afgelopen Carnaval. Blues en Tango's gingen er gelukkig nog wel in. De Azijnfabriek straalt een prettige no-nonse sfeer uit, waarbij programmeur Go Janssen altijd blijkt geeft van een zeer brede en tolerante smaak

Op 22 februari vertrokken Leonore en ik alweer voor de tweede maal naar de USA.
De volgende dag reeds speelden we ons 6 Continenten Project op de Hart School of Music in Hartford en op 24 februari speelden we in de Presbyterian Church in dezelfde stad Music from the time of Anne Frank. Dit concert was georganiseerd door componiste Elizabeth Austin, het concert op de Hart School door haar collega Robert Carl. Van beide componisten speelde ik een voor mij geschreven blues. Tijdens de maaltijd na het concert werden alle stukken uitgebreid met hen besproken. Opvallend was dat beide componisten zo geïnteresseerd waren in het werk van hun collega’s. Mijn ervaring is, dat tijdens de ‘nazit’ componisten vaak volkomen gefocust zijn op hun eigen werk en de rest van de muziek nauwelijks opgemerkt lijken te hebben. Dezelfde avond nog speelden we het ‘Anne Frank’ programma in het National Yiddish Book Centre in Amherst (MA). Toen we na het concert buiten kwamen lag er een imposant sneeuwtapijt. Helaas was dit voorspeld en had dit de opkomst niet erg bevorderd.
Op 27 februari stonden we te spelen in een van de mooiste zalen die we kennen tijdens een middagconcert in het Chicago Cultural Center. Het Nederlandse en het Israelische Consulaat in Chicago hadden dit concert (met het ‘Anne Frank programma’) mogelijk gemaakt. We logeerden hier bij Rob de Leeuw, de Consul, en zijn vrouw. Vanuit hun woonkamer keken we uit over het immer winderige Lake Michigan, dat oogt als een zee.
In Cincinnati sloten we onze tournee af met een concert op de Universiteit. Hier speelden we weer ons 6 Continenten Project, waarvoor componist Michael Fiday een paar prachtige Haiku’s had geschreven. Michael doceert compositie op deze Universiteit evenals Joel Hoffman, bij wie ik tijdens mijn vorige bezoek had gelogeerd. Cincinnati bleek wel redelijk provinciaals te zijn vergeleken met Chicago, waar we dan ook eigenlijk beter ons laatste concert hadden kunnen geven.

Op 14 maart speelde ik mijn Tango- en Bluesprogramma in de Aula van het Gymnasium Felisenum in Velsen. Hier heb ik van 1975-1985 biologieles gegeven totdat ik het besluit nam om alsnog professioneel muzikant te worden. Het was een bijzondere ervaring om daar nu als pianist op te treden. Mission completed.

Op 21 maart speelden Leonore en ik in de Amsterdamse Uilenburger Synagoge bij de presentatie van een CD van Amsterdamse chazzanoet. Een kort concert met werk van Leo Smit en Dick Kattenburg betekende mijn eerste optreden in deze synagoge, waar ik volgend seizoen ook actief zal zijn op concerten van de Leo Smit Stichting.

Na langdurige voorbereidingen en de nodige haken en ogen kon ik uiteindelijk in het kader van een klein Holland Festivalletje eind maart vertrekken naar Caïro. Op 2 april speelde ik in het El Sawy Centre mijn Bluesprogramma met premières van blues van de Egyptische componisten Ali Osman en Mohamed Abdel-Wahad.
Op 3 april gaf ik nog een lezing en een masterclass op het Conservatorium van Caïro. Er stonden nog meer lessen op andere locaties op het programma, maar efficiënt organiseren is niet de sterkste eigenschap van mensen in deze regio en dus bleef het bij de twee bovengenoemde activiteiten.

In april waren we al weer toe aan de vierde ronde van het 6 Continenten Project. We begonnen die vierde serie concerten in Rotterdam, in Lantaren/Venster en vervolgens speelden we in Provadya in Alkmaar. Daar was de opkomst overigens bedroevend. Het lijkt er soms op of de programmeurs dat gewoon accepteren. Zolang het aantal musici op het podium maar groter is dan het aantal luisteraars in de zaal, was het optimistische motto in Alkmaar. Gelukkig was de opkomst in Veere (Domkerk), in Haarlem (Lutherse Kerk) en in het spiksplinternieuwe Muziekgebouw aan 't IJ in Amsterdam wel goed. De opvolger van de vertrouwde IJsbreker beviel ons zeer. Een gedurfd gebouw, een zaal met een prachtige akoestiek en dito vleugel. Op deze concerten speelden we premières van Guus Janssen, Sinta Wullur, Dusan Bavdek (Slovenië) en Ross Edwards (Australië). Dusan Bavdek was overgekomen voor een aantal concerten en Guus en Sinta waren ook een aantal keren aanwezig om hun stukken toe te lichten.

Op 22 april verzorgden Leonore en ik samen met sopraan Irene Maessen een concert op de Amsterdamse Muziekschool in de Bachstraat. Thema van het concert was ‘vrouwelijke componisten in de oorlog’. Het was een optreden voor leerlingen van de Nicolaas Maesschool t.g.v. de Ravensbrückherdenking op het Museumplein op 24 april. De Nicolaas Maesschool heeft dit monument voor het vrouwenkamp Ravensbrück geadopteerd. We speelden werk van Henriëtte Bosmans, Johanna Bordewijk-Roepman, Reine Colaço Osorio-Swaab, Martha Belinfante en Rosy Wertheim. Twee dagen later herhaalden we dit programma in het Amsterdamse Verzetsmuseum. Voor dat laatste concert werden we gesponsord door het stadsdeel Oostelijke Eilanden en door de vrienden van het NIOD.

Op 26 april vloog ik naar Madrid om daar ‘s avonds een concert te geven op de Fundacion Carlos de Amberes . Het was een concert, waarbij muziek en Spaanse poëzie elkaar afwisselden. De Nederlandse dichter Benno Barnard droeg zijn gedichten voor, die daarna telkens in Spaanse vertaling herhaald werden. Het concert vond plaats in het kader van de 400ste verjaardag van 'Don Quijote'. Op het programma stonden werken van Mompou, de Falla (El retablo de Maese Pedro) en Granados. De miniopera van de Falla is op het Don Quijote verhaal gebaseerd.
De volgende dag reisde ik al weer terug naar Amsterdam.

Op 28 april speelden Leonore en ik in de prachtig gerestaureerde synagoge in Enschede. ‘s Middags voerden we ons programma met muziek van vergeten joodse componisten uit voor schoolkinderen uit het Duitse Gronau. Helge Loewenberg-Domp, die, na de vlucht van haar familie vanuit Münster naar Nederland, voor en na de oorlog geruime tijd in Enschede heeft gewoond, hield een heel persoonlijk verhaal over haar ervaringen in de oorlog. ’s Avonds speelden we het programma voor reguliere bezoekers.

Op 4 mei verzorgden we met een aantal collega’s het jaarlijkse herdenkingsconcert in de Amsterdamse Beurs van Berlage. Centraal stond het werk van de Amsterdamse joodse componisten Leo Smit, Rosy Wertheim, Daniël Belinfante, en Dick Kattenburg. We hadden voor deze gelegenheid het Belinfante Ensemble samengesteld, dat, naast Leonore en mij, bestond uit Ernest Rombout (hobo), Ivar Berix (klarinet), Alban Wesly (fagot), Fokke van Heel (hoorn), Irene Maessen (sopraan), Marijke van Kooten en Jacobien Roozemond (viool), Edith van Moergastel (altviool), Karen Schudde (cello) en Rudolf Senn (bas). De uitvoeringen van het kwartet van Dick Kattenburg voor fluit, viool, cello en piano en van het kwartet van Daniël Belinfante voor 2 violen, cello en piano waren wereldpremières. Het zou geweldig zijn deze werken nog veel vaker uit te voeren. Probleem is daarbij het grote aantal musici, dat voor een dergelijk concert nodig is, wat natuurlijk financiële consequenties heeft voor de organisatoren.
In het NPB-kerkje in Bussum bleven we een paar dagen later muzikaal nog even in dezelfde sferen op een concert met muziek van joodse componisten, die bindingen hadden met het Gooi: Daniël Belinfante, Rosy Wertheim en Dick Kattenburg, met Irene Maessen (sopraan) en Marijke van Kooten (viool)
Onze ‘rondom 4 mei concerten’ werden besloten met een optreden van Leonore en mij in het Maison Heinrich Heine in Parijs, met muziek van vervolgde joodse componisten uit het interbellum o.a. Leo Smit, Dick Kattenburg, Rosy Wertheim en Erwin Schulhoff. In Parijs ontmoetten we een belangrijke medewerker van UNESCO, met wie we afspraken gemaakt hebben over onze muzikale bijdrage aan de viering van naderende 60ste verjaardag van UNESCO. Ons 6 Continenten Project gaat over de globaliseringstendens en het dreigende verlies van culturele diversiteit in de muziek, thema’s die bij de UNESCO ook een prominente plaats innemen. Een samenwerking was dus voor de hand liggend. We gaan voor de UNESCO een CD van ons 6 Continenten Project maken en zullen in elk geval ons programma voor de UNESCO in Parijs gaan spelen.

Op 23 mei vertrok ik naar Beiroet. Op de American University of Beirut gaf ik daar een lezing over m’n Bluesproject.
Op 25 en 26 mei trad ik in Beiroet op in het Medinatheater: eerst het programma New Blues for Piano (o.a. première van een nieuwe blues van de Libanese componist Setrak Setrakian) en op de tweede avond mijn Tangoprogramma met als gasten de Libanese zangeres Soumaya Baalbaki (met Libanese en Egyptische Tango's) en het Libanese danspaar Daniel en Rania Haddad. Recensies van deze concerten zijn elders op deze site te lezen onder Persberichten.
ë). In Amman leidde ik nog een jamsession met Jordaanse musici en gaf ik op het National Conservatory of Music een lezing over het bluesproject.
Een uitgebreid verslag over deze reis zal tezijnertijd te lezen zijn in het tijdschrift Mens en Melodie en is nu al te lezen op deze site.

Op 19 juni vond in Eindhoven weer het Festival in het Groen plaats, een serie openluchtconcerten in het Stadspark. Met Eleonore verzorgde ik twee korte concerten: mythologische verhalen en het 6 Continenten Project. In het eerste blokje las organisator Erik-Jan Bakker mythologische verhalen voor, die door ons muzikaal werden geïllustreerd met werken van Roussel, Gluck, Debussy en Joost Kleppe. Nadat de overvliegende helikopters (ingezet bij een grote wielerkoers, die gelijktijdig in Eindhoven plaatsvond) weer uit de lucht waren, zat het publiek heel relaxed in het zonnetje te genieten.

Laatste concert voor de zomervakantie: het tangoprogramma op een lunchconcert in het Haarlems Provinciehuis. Ondanks de hoge gemiddelde leeftijd van het publiek ging een doosje tango CD’s na het concert met gemak op. Een bevredigende afsluiting van het muzikale seizoen.